Obrotowa mapa Układu Planetarnego

Bogusław Lanuszny

VIII LO Katowice















Opis

- Mapa pozwala na określenie konfiguracji planet na wybrany dzień.

- Składa się z 8 tarcz wykonanych z papieru. Każda tarcza odpowiada kolejnym planetom i została podzielona na tyle części, ile dni lub lat wynosi okres obiegu planety wokół Słońca.

- W przypadku Merkurego kolejne kreski zostały narysowane co 5 dni, dla Wenus co 10 dni, dla Ziemi co 10 dni, dla Jowisza co miesiąc i tak dalej. Dla Neptuna co 10 lat.

- Stanowi ona wizualizację systemu heliocentrycznego, jednakże bez zachowania skali odległości.

- Na obwodzie narysowano gwiazdozbiory leżące na ekliptyce.

- W gwiazdozbiorze Ryb, zaznaczono Punkt Barana, miejsce przecięcia się ekliptyki z równikiem niebieskim. Punkt ten jest początkiem liczenia rektascesji. Jest on również początkiem liczenia długości ekliptycznej.





Po wykonaniu tarcz, przychodzi pora na najważniejsze -
naklejenie planet na tarcze w odpowiednim miejscu.

W tym celu skorzystałem z programu Stellarium, w którym należy wybrać obserwatora na Słońcu oraz datę, która jest datą początkową na tarczy. Następnie szukamy poszczegolnych planet na niebie i odczytujemy ich długość ekliptyczną. Jest ona wyrażona w stopniach licząc od punktu Barana w lewo.



Następnie przy pomocy kątomierza odmierzamy ten kąt na tarczy, licząc od daty początkowej i naklejamy symbol danej planety. Po wykonaniu tych czynności dla wszystkich planet, mapa jest gotowa do użytku.

Należy jednak zauważyć, że tarcze dla Merkurego i Wenus są krótkożywotne, ponieważ okres obiegu Merkurego wynosi 88 dni a Wenus 225 dni. Tarcze te należy więc dość często wymieniać.
Tworzenie tarcz od początku jest lekko kłopotliwe, ze względu na różne daty początkowe.
Dlatego dla ułatwienia korzystania z mapy i przedłużenia terminu ważności tarcz dla tych planet, napisałem program do rysowania tarcz dla Merkurego i dla Wenus.


W programie podajemy tylko datę początkową,
a program sam oblicza kolejne daty i drukuje tarczę.
Pobierz program





W celu sprawdzenia konfiguracji planet, korzystamy z programu na stronie internetowej

www.theplanetstoday.com

Położenia planet na dzień 1 października 2016 przestawia poniższy screen





Przedstawiona obrotowa mapa Układu Planetarnego może być propozycją projektu klasowego do wykonania np. w klasie pierwszej na lekcjach astronomii.
Mapa osadzona jest na podstawie wykonanej z płyty pilśniowej o grubości 3 mm
i o wymiarach 1mx1m.
W środku znajduje się oś, na którą nałożone są kolejne tarcze. Na obwodzie znajdują się nazwy gwiazdozbiorów oraz ich charakterystyczne konstelacje, skopiowane z programu Stellarium.


Wymiary tarcz są następujące:



Wnioski

Mapa stanowi nowatorkie przedstawienie systemu heliocentrycznego, omawianego na pierwszych lekcjach astronomii. Przy jej pomocy można pokazać i zdefiniować wiele ważnych pojęć z astronomii sferycznej:
  • ekliptyka
  • równik niebieski
  • punkt Barana
  • okresy obiegu planet
  • problem precesji w ruchu Ziemi i jego wpływ na znaki zodiaku
  • opozycje i koniunkcje planet
  • wyjaśnić ruch pętlowy planet na tle gwiazd
  • określić przybliżone położenia planet na tle gwiazdozbiorów



  • Dziękuję za uwagę