Defincja galaktyki

Galaktyka, (z gr. γαλα - mleko) jest dużym, grawitacyjnie związanym układem gwiazd, pyłu i gazu międzygwiazdowego oraz niewidocznej ciemnej materii. Typowa galaktyka zawiera od 10 milionów do 1 biliona gwiazd, orbitujących wokół środka masy galaktyki. Oprócz pojedynczych gwiazd, galaktyki zawierają duże ilości układów gwiazd oraz różnego rodzaju mgławice. Większość galaktyk ma rozmiary od kilku tysięcy do kilkuset tysięcy lat świetlnych. Galaktyki odległe są między sobą o odległości rzędu milionów lat świetlnych. Istnieje prawdopodobnie więcej niż 100 mld galaktyk w widzialnym Wszechświecie. Chociaż ciemna materia stanowi ponad 90% masy galaktyk, jej natura nie jest dobrze poznana. Istnieją pewne dowody na to, iż supermasywne czarne dziury mogą istnieć w centrum wielu lub wszystkich galaktyk.

Podział Galaktyk

Galaktyki możemy podzielić według ich kształtu na:

a) Galaktyki Eliptyczne (oznaczane jako E0 do E7 w zależności od stopnia spłaszczenia)
b) Spiralne (małe litery oznaczają stopień zwinięcia ramion)
- bez poprzeczki (Sa-Sc)
- z poprzeczką (SBa – SBc)
c)Nieregularne (oznaczane jako Irr)

Grupa Lokalna Galaktyk

Grupa Lokalna Galaktyk, zwana też Ukłdadem Lokalnym Galalktyk, bądź też Grupą Lokalną lub Układem Lokalnym, jest grupą około 40 galaktyk (najnowsze badania pokazują, że w naszym Układzie Lokalnym może być nawet 20 nie odkrytych jeszcze galaktyk karłowatych), powiązanych ze sobą wzajemnymi siłami grawitacji. Składa się on z 3 Galaktyk głównych, oraz kilkudziesięciu karłowatych galaktyk eliptycznych i nieregularnych. Do głównych Galaktyk zalicza się: nasza Galaktyka – Droga Mleczna, Galaktyka Andromedy (M31), niesłusznie nazywa Mgławicą Andromedy, oraz Galaktyka Trójkąta (M33). Nasz Układ lokalny Galaktyk stanowi niewielką część znacznie większego tworu kosmicznego, jakim jest Supergromada Lokalna, zwana też Supergromadą Galaktyk w Pannie

Poniżej znajduje się mapa Lokalnej Grupy Galaktyk

Przed nami kilkoro członków Naszego Układu Lokalnego Galaktyk

Droga Mleczna

Droga mleczna – jest to nasza rodzinna galaktyka, w której, w ramieniu Strzelca, znajduje się Układ Słoneczny. Droga Mleczna jest widoczna na niebie jak świetlista smuga, ciągnąca się przez cały nieboskłon, przy czym największą jasność osiąga w konstelacji Strzelca, bowiem gdy patrzymy w tym kierunku patrzymy w kierunku centrum galaktyki.

Parametry Drogi Mlecznej

Nazwa: Droga Mleczna
Typ: SBb lub SBc
Ilość gwiazd: około 300 mld
Średnica: około 100 000 lś
Wiek: ok. 13,5 mld lat
Masa: Bilion mas Słońca
Centrum oddalone od Ziemi
o około 27 000 lat świetlnych
Rok galaktyczny Słońca
trwa około 226 mln lat

Poniżej artystyczna wizja drogi Mleczej, a także zdjęcie Drogi Mleczej w kierunku konstelacji strzelca, tj w kierunku jej centrum

Galaktyka Andromedy
(Mgławica Andromedy, M31, NGC 224, PGC 2557, UGC 454, MCG 7-2-16)

Galaktyka Andromedy, zwana także – zresztą niesłusznie – Mgławicą Andromedy. Nazwa „Mgławica Andromedy” pochodzi już ze starożytności, gdyż wtedy nie znano pojęcia galaktyka, a z racji że M 31 wygląda na niebie jak mglista plamka, nazwano ją mgławicą. Gdy odkryto, ze jest to obiekt natury gwiazdowej, oraz że znajduje się bardzo daleko, nadano Mgławicy Andromedy nazwę galaktyki Andromedy, jednak nazwa mgławica okazała się nazwą bardzo już zakorzenioną w ludzkiej świadomości, wobec czego obecnie obie nazwy są poprawne i używane zamiennie.

Parametry Mgławicy Andromedy

Typ: Sb (czasami określana jako SBb)
Gwiazdozbiór: Andromeda
Rektascensja: 00h 42m 44,3s
Deklinacja: + 41o 16’ 09”
Rozmiary kątowe: 178’ x 63’
Odległość: 2,52 mln lat świetlnych (773 kiloparseki)
Jasność obserwowana: 4,36m
Wymiary: 110 tys. lat świetlnych
Jasność absolutna: -20,0m
Satelity galaktyki: M32, M110

poniżej fotografia galaktyki M31 oraz mapka pokazujaca jej położenie na niebie

Galaktyka Andromedy położona jest jak sama nazwa wskazuje w konstelacji Andromedy. Jest tam widoczna jako słaba mglista plamka, jednak jest to najjaśniejsza galaktyka widoczna na naszym niebie z pośród galaktyk widocznych gołym okiem. W lornetce jest widoczna jako wyraźna jaśniejsza plamka, która nie mieści się w okularze lornetki o dużym powiększeniu. Natomiast strukturę galaktyki i jej kolory można zobaczyć dopiero przy użyciu średniej wielkości teleskopu.

Triangulum galaxy, czyli Galaktyka Trójkąta

Galaktyka ta – podobnie ja Galaktyka Andromedy – zalicza się do nielicznych galaktyk widocznych gołym okiem, nie można jednak pominąć faktu, że zobaczenie galaktyki Trójkąta gołym okiem jest uznawane za wyczyn. W okularze lornetki galaktyka ta przedstawia się jako szarawa plamka, natomiast w okularze teleskopy można dostrzec już ślady spiralnej struktury tej galaktyki.

Parametry Galaktyki Trójkąta

Nazwa: Galaktyka Trójkąta (M33, NGC 598)
Typ: Sc
Gwiazdozbiór: Trójkąt
Rektascensja: 1h 33m 54s
Deklinacja: +30o39’
Odległość: 2,4 mln lś.
Średnica: 60 000 lś
Masa: 2 mld mas Słońca
Rozmiary kątowe: 60’x40’
Jasność obserwowana: 5,8m
Jasność absolutna:-19m
Uwagi: możliwe że największy satelita M31

poniżej fotografia galaktyki M33 oraz mapka pokazujaca jej położenie na niebie

Wielki Obłok Magellana
(WOM, ang. LMC)

Wielki obłok Magellana jest nieregularną galaktyką (niektórzy naukowcy uważają, że jest to galaktyka spiralna w późnym stadium swojej ewolucji, która została zniekształcona przez pole grawitacyjne Drogi Mlecznej w czasie, gdy WOM był bliżej niż obecnie), widoczną na południowej półkuli nieba na pograniczu konstelacji Złotej Ryby i Góry Stołowej. Jest to jedna z najbardziej znanych galaktyk, która bez problemu jest widoczna gołym okiem, a to z tego powodu, że jej jasność obserwowana wynosi aż 0,1 mag (dla porównania: Syriusz – najjaśniejsza gwiazda nocnego nieba – posiada jasność -1,4 mag, natomiast najsłabsze obiekty, jakie może dostrzec człowiek nieuzbrojonym okiem w bardzo sprzyjających warunkach maja jasność 5,5 mag) Ciekawostką jest, że w tej galaktyce, która obecnie jest uznawana za jeden z największych znanych obszarów gwiazdotwórczych, została zaobserwowana supernowa, oznaczana jako Supernowa 1987A. Jej obserwacje dostarczyły wielu informacji na temat życia i ewolucji gwiazd. Warto jednak zauważyć, że w rzeczywistości wybuch ten miał miejsce ok.179 000 lat temu, gdyż galaktyka ta znajduje się w odległości 179 tys. lat świetlnych od Ziemi.

Parametry Wielkiego obłoku Magellana

Nazwa: Wielki Obłok Magellana (LMC)
Typ: SB (późna) lub Irr
Gwiazdozbiór: Złota Ryba/Góra Stołowa
Rektascensja: 05h 23m 34,53s
Deklinacja: 69° 45' 22,1"
Wymiary: 33,7 x 28,7 tys. lś.
Wymiary kątowe: 10° 45' x 9° 10'
Odległość: 179 tys. lś.
Masa: 20 mld mas Słońca
Jasność obserwowana: 0,1m
Jasność absolutna: -18m
Uwagi: jedna z najbliższych galaktyk, satelita Drogi Mlecznej

Poniżej fotografia WOM oraz mapka pokazujaca położenie tej galaktyki na niebie

To jest mapka przedstawiająca położenie Wielkiego Obłoku Magellana na niebie. Galaktyka ta znajduje się na południowej półkuli nieba, dość blisko południowego bieguna nieba, dlatego też na razie nie możemy obserwować tej galaktyki na polskim niebie. Być może zmieni się ta za kilka, kilkanaście tysięcy lat, gdy w wyniku zjawiska precesji dojdzie do przemieszczenia się biegunów nieba na tle gwiazd, wobec czego WOM może stać się widoczny.

Karłowata galaktyka eliptyczna M32

Konstelacja Andromedy obfituje w Galaktyki. Jedną z nich jest karłowata galaktyka eliptyczna M32. Niewiele się mówi na jej temat, ponieważ galaktyka ta znajduje się bardzo blisko (wizualnie) Mgławicy Andromedy. M32 jest Galaktyką eliptyczną, której typ oznaczany jest jako E2. co oznacza ze galaktyka ta swoim kształtem przypomina nieco spłaszczoną kulę. Obiekt ten posiada raczej niewielką jasność, dlatego też, – jeśli zna się jego położenie na niebie – można próbować odszukać te galaktykę przy pomocy silnej lornetki, jednak do jej obserwacji lepiej używać teleskopu, lub lunety astronomicznej. Ciekawostką jest, że jest to raczej stara galaktyka eliptyczna, ponieważ zawiera w sobie niewiele młodych gwiazd, dużo gwiazd starych, posiada też niewiele obłoków gazu i pyłu miedzygwiazdowego, co prawdopodobnie jest przyczyną tego, że nowe gwiazdy obecnie nie rodzą się.

Parametry M32

Nazwa: M32 (NGC 221, APG 168, Ark 12, IRAS 00399+4035, K79 1B, LEDA 2555, RX J0042.6+4052, UGC 452, Z 0039.9+4036, Z 535 - 16) Typ: E2
Gwiazdozbiór: Andromeda
Rektascensja: 0h 42m 41,87s
Deklinacja: +40° 51' 57,2"
Wymiary kątowe: 8' 42" x 6' 30"
Średnica: 7.800 lś.
Odległość: 2,25 mln lś.
Masa: 3 mln mas słońca
Jasność obserwowana: 8,2m
Jasność absolutna: -12,5m
Uwagi: W galaktyce tej jest dużo starszych gwiazd, i trochę młodych. Nowe gwiazdy obecnie nie rodzą się

Poniżej fotografia M32 oraz mapka pokazujaca położenie tej galaktyki na niebie

Powyżej znajduje się mapka przedstawiająca położenie M31 na niebie (znajduje się ona bardzo blisko Mgławicy Andromedy, jest nią to niewielkie kółko po lewej stronie i nieco na dole M31)